Mua Trái Phiếu Như Thế Nào Để An Toàn Và Sinh Lợi? Hướng Dẫn Thực Tế Cho Nhà Đầu Tư Việt Nam

Trái Phiếu Là Gì? Tại Sao Nó Lại Hấp Dẫn?

Trong thế giới đầu tư tài chính, ngoài cổ phiếu, mua trái phiếu là một con đường được nhiều nhà đầu tư lựa chọn vì tính an toàn cao hơn. Không phải ai cũng có dũng khí chấp nhận rủi ro của cổ phiếu; với những người có vốn nhàn rỗi, trái phiếu mang lại sự yên tâm và thu nhập ổn định.

Theo dữ liệu thị trường, từ 2016 đến 2020, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam tăng trưởng bình quân 35%/năm. Con số này cho thấy sức hút không nhỏ của kênh đầu tư này. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều người chưa hiểu rõ về loại chứng khoán này, đặc biệt là câu hỏi “nên đầu tư trái phiếu hay cổ phiếu?”

Định nghĩa đơn giản: Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ, được phát hành bởi các tổ chức (nhà nước, ngân hàng, doanh nghiệp). Người mua trái phiếu trở thành chủ nợ của người phát hành. Hàng định kỳ, họ sẽ nhận được lãi suất đã cam kết và cuối cùng lấy lại vốn gốc.

Ba Đặc Điểm Chính Của Trái Phiếu

1. Có thời hạn cụ thể và lãi suất quy định – Không giống cổ phiếu vô thời hạn, trái phiếu luôn có ngày đáo hạn xác định.

2. Hình thức phát hành đa dạng – Có thể dưới dạng chứng chỉ, bút toán ghi số hoặc dữ liệu điện tử.

3. Kết hợp ba yếu tố: lợi suất, rủi ro, và thanh khoản.

Hai Loại Trái Phiếu Phổ Biến Tại Việt Nam

Trái Phiếu Chính Phủ vs. Trái Phiếu Doanh Nghiệp

Điểm chung: Cả hai đều là chứng chỉ nợ, nhà đầu tư nhận lãi suất cao hơn tiết kiệm, có kỳ hạn tối thiểu 1 năm, và có thể trao đổi/chuyển nhượng.

Điều Kiện Để Mua Trái Phiếu Tại Việt Nam

Muốn mua trái phiếu, bạn chỉ cần có tài khoản tại các công ty chứng khoán ở Việt Nam. Các công ty như VPS, MBS, Vndirect, SSI đều cung cấp dịch vụ này. Quy trình đơn giản, chỉ mất vài phút mở tài khoản.

Phân Loại Trái Phiếu: Để Hiểu Rõ Hơn

Theo Nguồn Phát Hành

• Trái phiếu doanh nghiệp: Do công ty TNHH hoặc cổ phần phát hành để huy động vốn.
• Trái phiếu chính phủ: Do nhà nước phát hành để huy động vốn nhàn rỗi của dân cư.
• Trái phiếu ngân hàng: Do các tổ chức tài chính phát hành để tăng vốn hoạt động.

Theo Lợi Tức

• Lãi suất cố định: Lợi suất được xác định theo tỷ lệ % nhất định.
• Lãi suất thả nổi: Lợi suất thay đổi theo kỳ và tính theo lãi suất biến động.
• Lãi suất bằng không: Người mua không nhận lãi nhưng được mua với giá thấp hơn mệnh giá.

Theo Mức Độ Bảo Đảm

• Trái phiếu có đảm bảo: Người phát hành dùng tài sản có giá trị để đảm bảo; nếu vỡ nợ, bạn có quyền thu giữ tài sản.
• Trái phiếu không đảm bảo: Không có tài sản đảm bảo.

Theo Hình Thức

• Vô danh: Không ghi tên người mua.
• Ghi danh: Ghi tên người mua trong sổ sách.

Theo Tính Chất

• Có thể chuyển đổi: Được quyền chuyển thành cổ phiếu của công ty.
• Có quyền mua cổ phiếu: Kèm theo quyền mua cổ phiếu nhất định.
• Có thể mua lại: Người phát hành được quyền mua lại khi đến hạn.

Trái Phiếu vs. Cổ Phiếu – Nên Chọn Cái Nào?

Nhận xét: Trái phiếu phù hợp với nhà đầu tư thích an toàn, trong khi cổ phiếu nước ngoài thu hút các nhà đầu tư trẻ muốn lợi nhuận 2 chiều với vốn nhỏ.

Hai Cách Mua Trái Phiếu Tại Việt Nam

Cách 1: Đầu Tư Trực Tiếp

Quy trình 3 bước:

1. Ký hợp đồng mua trái phiếu với tổ chức phát hành.
2. Chuyển tiền theo thời gian quy định, nhận giấy chứng nhận quyền sở hữu.
3. Nhận tiền lãi khi đến hạn thanh toán.

Chi phí cần lưu ý:

• Thuế thu nhập cá nhân
• Phí chuyển nhượng (hợp đồng, in giấy chứng nhận, v.v.)
• Phí chuyển tiền

Nơi thực hiện: Trực tiếp tại tổ chức phát hành hoặc qua các công ty chứng khoán.

Cách 2: Đầu Tư Qua Quỹ

Quy trình 3 bước:

1. Mở tài khoản giao dịch và đăng ký mua chứng chỉ quỹ.
2. Đặt lệnh mua bán theo quy định của từng quỹ.
3. Nắm giữ hoặc giao dịch tùy nhu cầu.

Chi phí cần lưu ý:

• Thuế thu nhập cá nhân
• Phí chuyển nhượng khi mua bán
• Phí quản lý quỹ
• Phí phạt nếu bán trước hạn

Nơi thực hiện: Các quỹ đầu tư trái phiếu.

Các Thuật Ngữ Quan Trọng Khi Mua Trái Phiếu

Tiêu Chí Chọn Trái Phiếu Phù Hợp

Khi mua trái phiếu, cần xem xét các yếu tố sau:

✓ Uy tín của tổ chức phát hành: Ưu tiên chính phủ, ngân hàng lớn, và doanh nghiệp uy tín công bố thông tin minh bạch.

✓ Cho doanh nghiệp: Chọn các doanh nghiệp đầu ngành, có lợi thế cạnh tranh tốt, phát triển ổn định.

✓ Tình hình tài chính: Lựa chọn tổ chức có tài chính minh bạch và lành mạnh.

✓ Ban điều hành: Nhìn vào đội ngũ lãnh đạo đáng tin cậy, tập trung vào hoạt động kinh doanh truyền thống.

✓ Tài sản bảo đảm: Ưu tiên trái phiếu có bảo chứng tài sản.

✓ Kiểm toán: Chọn doanh nghiệp đã được kiểm toán bởi các hãng kiểm toán lớn.

Những Câu Hỏi Thường Gặp

1. Nên mua trái phiếu nào?

Lựa chọn phụ thuộc vào khả năng đánh giá thị trường của bạn. Nếu yêu thích an toàn, trái phiếu chính phủ là lựa chọn tốt với lãi suất cố định và bảo toàn vốn gần như tuyệt đối. Trái phiếu doanh nghiệp linh hoạt hơn nhưng tiềm ẩn rủi ro cao.

2. Mua trái phiếu ngân hàng có an toàn không?

Rất an toàn. Trái phiếu ngân hàng là công cụ huy động vốn của các ngân hàng, có tính an toàn cao, uy tín, và được giám sát chặt chẽ. Hãy chọn các ngân hàng lớn.

3. Nên đầu tư trái phiếu hay cổ phiếu?

Cả hai đều hấp dẫn nhưng theo hướng khác. Trái phiếu an toàn hơn, cổ phiếu lợi nhuận cao hơn. Nếu bạn là nhà đầu tư mới với vốn thấp và muốn lợi nhuận nhanh, cần xem xét kỹ trước khi quyết định.

4. Đầu tư trái phiếu cần bao nhiêu tiền?

Đầu tư trực tiếp: khoảng 100 triệu vnđ. Đầu tư qua quỹ: 5-10 triệu vnđ thấp hơn.

5. Rủi ro chính khi mua trái phiếu là gì?

• Rủi ro tín dụng (vỡ nợ): Tổ chức phát hành không trả lãi/gốc khi đáo hạn.
• Rủi ro trả trước: Trái phiếu được trả sớm hơn dự kiến, lãi suất giảm.
• Rủi ro lãi suất: Lãi suất biến động khác dự kiến.

Kết Luận

Thị trường trái phiếu phức tạp, đặc biệt với người mới. Để thành công khi mua trái phiếu tại Việt Nam, bạn cần nắm vững các thuật ngữ, chỉ số tính toán cơ bản, và đánh giá kỹ các rủi ro.

Kỳ hạn tối thiểu 1 năm khiến trái phiếu kém hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư trẻ muốn giao dịch ngắn hạn. Tuy vậy, với kế hoạch đầu tư dài hạn và yêu cầu thu nhập ổn định, trái phiếu vẫn là kênh tài chính hấp dẫn.

Hy vọng những kiến thức này giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư hợp lý cho riêng mình. Chúc bạn thành công!