Herkes hatırlıyor mu? Ethereum’un ilk yıllarında Plasma adlı bir ölçeklendirme çözümü vardı. O zamanlar oldukça radikal bir fikir ortaya atılmıştı—işlemler tamamen ana zincire sıkışıp kalmak zorunda değildi. Sonuçta, teknik şartlar yeterince olgunlaşmadığı için zamanla halkın gözünden uzaklaştı. Ama beklenmedik şekilde, bu çözüm yeniden sektörün odak noktası haline geldi ve hatta modüler ölçeklendirme mimarisinin ana bileşenlerinden biri oldu. Bugün, bu bir zamanlar “terk edilen” çözümün neden yeniden popüler olduğunu konuşalım.

İlk olarak, Plasma’nın tasarım mantığını hatırlayalım. O zamanlar Ethereum ağı ciddi anlamda tıkanmıştı ve Gas ücretleri korkutucu seviyelere ulaşmıştı. Plasma ekibi düşündü: Ana zincirin işlem kapasitesi sınırlıysa, neden çoğu işlemi zincir dışında halletmeyelim? Bu yaklaşım şöyleydi—günlük işlemler yan zincirde hızlıca tamamlanır, sadece “işlemin geçerlilik kanıtı” düzenli aralıklarla ana zincire gönderilir. Ana zincir ise bir tür hakem gibi çalışır, genellikle ilgilenmez; sorun çıkarsa devreye girer.

Bu çözüm, o dönemde oldukça dikkat çekiciydi. Trafikte sıkışmış ana yolların yanına hızlı bir şerit inşa etmek gibi bir şeydi; hem verimliliği artırıyor hem de maliyetleri düşürüyordu. Ama bazı açık noktalar da vardı—karmaşık akıllı sözleşmeler bu yapıya uygun değildi. Daha sonra DeFi patlamasıyla birlikte herkes EVM uyumlu Rollup çözümlerine yöneldi ve Plasma yavaş yavaş kenara itildi, “bir önceki nesil teknolojiler” arasında anılmaya başlandı.

Ancak son birkaç yılda durum değişti. Ethereum’un konumu yavaş yavaş “dünyanın bilgisayarı”ndan “hesaplama katmanı”na kaydı. Sektör, fark etti ki: Tüm uygulamalar ana zincir güvenliği gerektirmeyebilir. Plasma’nın “zincir dışı yürütme + ana zincir hakemliği” mimarisi, şu anki modüler blokzincir tasarımına oldukça uygun hale geldi.