Sau khi thuế của Trump gây sốc, các cổ phiếu của những công ty tích trữ tiền số đã bị giảm mạnh đến mức nào?

Thứ Năm, chỉ một câu nói của Trump “Thuế quan Trung Quốc 100%” đã lập tức gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu. Trong vòng 24 giờ, thị trường tiền mã hóa đã bị thanh lý hơn 19 tỷ USD, Bitcoin từ mức 117.000 USD lao dốc xuống dưới 102.000 USD, giảm hơn 12% trong ngày. Thị trường chứng khoán Mỹ cũng không khá hơn là bao — S&P 500 giảm 2.71%, Nasdaq giảm 3.58%, đây là ngày tồi tệ nhất kể từ tháng 4.

Nhưng những người chịu thiệt hại thực sự chính là các công ty niêm yết xem Bitcoin như “kho bạc”.

Tại sao các công ty DAT lại giảm mạnh đến vậy?

Nguyên nhân rõ ràng nhất chính là bảng cân đối tài sản bị thu hẹp. Ví dụ điển hình là MicroStrategy, sở hữu 639.000 BTC, giảm 12% đồng nghĩa với việc tài sản bốc hơi gần 10 tỷ USD một cách vô hình. Số tiền này phải ghi vào báo cáo tài chính dưới dạng “lỗ chưa thực hiện” — dù chưa bán ra, nhưng số liệu đã thực sự bị giảm.

Điều đau lòng hơn là sự sụp đổ của mức định giá dựa trên giá trị nội tại (NAV) cộng thêm phần chênh lệch định giá. Đầu năm, NAV của MSTR còn cao gấp đôi giá thị trường, đến cuối tháng 9 đã giảm còn 1.44 lần, hiện tại khoảng 1.2. Một số công ty nhỏ hơn còn có NAV thậm chí đã rơi xuống dưới 1 — điều này phản ánh gì? Thị trường bắt đầu nghi ngờ chiến lược “ôm Bitcoin + niêm yết” này.

Trong thị trường tăng giá, đó gọi là “tiên phong đổi mới trong lĩnh vực mã hóa”, còn trong thị trường giảm, đó là “rủi ro không cần thiết”. Câu chuyện không thay đổi, chỉ là tâm trạng của người nghe đã khác đi.

Thanh khoản mới là thủ phạm chính

Bạn muốn bán tháo vài trăm tỷ USD Bitcoin một cách nhanh chóng? Điều đó là không thể. Việc bán ra số lượng lớn sẽ đẩy giá xuống, gây ra chuỗi thanh lý tự động. Nhưng nếu bán cổ phiếu của MicroStrategy hoặc Coinbase trên Nasdaq thì dễ như trở bàn tay. Đó chính là lý do tại sao cổ phiếu của các công ty DAT trở thành “lối thoát nhanh” cho dòng vốn tháo chạy.

Thêm vào đó, các nhà đầu tư tổ chức có giới hạn kiểm soát rủi ro: khi biến động vượt quá ngưỡng, họ buộc phải giảm tỷ lệ nắm giữ — và DAT chính là mục tiêu có độ biến động cao nhất.

Hãy lấy ví dụ — các công ty công nghệ bình thường giống như một chiếc tàu, còn DAT như hai chiếc tàu buộc chung với nhau: một chiếc trên sóng thị trường chứng khoán, một chiếc trong cơn bão mã hóa. Khi thời tiết xấu cả hai phía, tác động không chỉ cộng lại mà còn nhân lên.

Ai là người thảm nhất? Ai chống chịu tốt nhất?

Xem bảng xếp hạng giảm giá ngày hôm đó, quy luật rõ ràng: các công ty nhỏ hơn, giảm mạnh hơn.

Forward Industries giảm 15.32% (mNAV chỉ 0.053), BTCS Inc. giảm 12.70%, Helius Medical giảm 12.91%. Những công ty nhỏ có giá trị dưới 1 tỷ USD, trong cơn hoảng loạn, gần như không có ai sẵn sàng mua vào để gỡ gạc.

Trong khi đó, MicroStrategy dù là “ông lớn” trong lĩnh vực Bitcoin, giảm chỉ khoảng 4.84%. Tại sao? Thanh khoản. Giá mua bán của các cổ phiếu lớn ổn định hơn, còn cổ phiếu nhỏ, một lệnh bán lớn cũng có thể đẩy giá xuống sát đáy.

Có một trường hợp đặc biệt là Tesla — giảm 5.06%, gần như ít bị ảnh hưởng nhất, nhưng mNAV của Tesla lên tới 985.96. Điều này có ý nghĩa gì? Thị trường định giá Tesla gần 1000 lần giá trị Bitcoin mà họ nắm giữ. Bởi vì Tesla về bản chất không phải là công ty DAT, việc tích trữ Bitcoin chỉ là hoạt động phụ. Nhà đầu tư mua Tesla vì kinh doanh xe điện, biến động của Bitcoin gần như không ảnh hưởng đến họ.

Coinbase cũng tương tự — giảm 7.75%, nhưng vì là sàn giao dịch, có doanh thu phí giao dịch thực tế nên vẫn có nền tảng vững chắc.

mNAV gần 1 = bẫy giá trị

Các công ty DAT thuần túy thì thật sự khó khăn. MicroStrategy có mNAV chỉ 1.28 lần, Galaxy Digital là 5.49 lần, MARA là 1.29 lần — thị trường định giá các công ty này gần như chỉ bằng giá trị Bitcoin họ nắm giữ cộng thêm chút lợi nhuận. Không có hoạt động kinh doanh nào khác để bù đắp.

Điều đau lòng hơn là các công ty có mNAV dưới 1 — như Bitmine (0.98), American Bitcoin cũng gần như vậy. Những công ty này đã trở thành những “quỹ ETF Bitcoin” khoác áo công ty niêm yết.

Vấn đề đặt ra: Nếu đã có ETF Bitcoin thật để mua trực tiếp, tại sao còn phải qua các công ty này để nắm giữ gián tiếp?

Điều này có thể giải thích vì sao các công ty có mNAV thấp lại giảm mạnh nhất trong cơn hoảng loạn — họ vừa phải gánh rủi ro từ tài sản mã hóa, vừa từ thị trường chứng khoán, mà không mang lại giá trị gia tăng nào.

Nhìn về phía sau?

Các công ty có mNAV dưới 1 có thể có cơ hội phục hồi sau khi quá bán, nhưng cũng có thể là bẫy giá trị — khi mô hình kinh doanh đã bị nghi ngờ, thì giá rẻ chưa chắc đã đáng mua.