Crypto 101: Những điều bạn cần biết về sự thật đằng sau Bitcoin và Ethereum

Có lẽ nhiều người vẫn còn thắc mắc “Cryptocurrency là cái quái gì vậy”. Nói đơn giản, đó là tiền kỹ thuật số được bảo vệ bằng mật mã, hầu như không thể làm giả hoặc dùng một đồng tiền để chi tiêu hai lần. Điều quan trọng nhất — không có ngân hàng trung ương kiểm soát, đó mới là điểm sáng tạo thực sự.

Blockchain mới là nền tảng cốt lõi

Tại sao tiền mã hóa có thể hoạt động? Chính nhờ công nghệ blockchain. Hãy tưởng tượng một quyển sổ cái, tất cả các giao dịch đều được ghi lại trên vô số máy tính, mỗi giao dịch mới đều phải được xác thực bởi các nút mạng trước khi thêm vào chuỗi. Một khi đã ghi vào, gần như không thể sửa đổi — đó là lý do tại sao Bitcoin được gọi là “không thể giả mạo”.

Các loại tiền mã hóa đa dạng

Các đồng tiền khác nhau có mục đích sử dụng khác nhau. Ví dụ, ETH của Ethereum dùng để trả phí mạng và staking, XRP được thiết kế để chuyển tiền xuyên biên giới. Có các đồng quản trị (như Uniswap) cho phép người giữ token bỏ phiếu quyết định, token an toàn thể hiện quyền sở hữu tài sản thực. Nếu bạn phát hiện ra một đồng không phải là token công cụ, không phải là token giao dịch, cũng không phải token quản trị… thì có thể đó là một cái bẫy, cần cẩn thận.

Về pháp lý: các quốc gia nói khác nhau

Đây là vấn đề lớn. Ở Mỹ, SEC coi Bitcoin và Ethereum là “không phải chứng khoán”, nhưng Chủ tịch SEC Gary Gensler sau đó lại nói rằng tiền mã hóa là chứng khoán, nghĩa là có thể bị điều chỉnh theo luật chứng khoán. EU đã thông qua luật MiCA rõ ràng quy định về tài sản mã hóa. Nhật Bản công nhận Bitcoin là tài sản hợp pháp. Trung Quốc cấm hoàn toàn. Về thuế, IRS của Mỹ xem tài sản mã hóa như tài sản, bán ra có lợi nhuận phải nộp thuế. Thế nên, pháp lý của các đồng tiền bạn mua không rõ ràng.

Đầu tư vào tiền mã hóa nguy hiểm thế nào?

Thật lòng mà nói, rủi ro rất lớn. Trước tiên là rủi ro người dùng — nếu chuyển nhầm địa chỉ hoặc mất khóa riêng, không thể lấy lại được. Ước tính khoảng 1/5 Bitcoin đã bị mất vĩnh viễn. Thứ hai là rủi ro sàn giao dịch — gửi tiền vào sàn thì phải tin tưởng họ không bị hack hoặc bỏ trốn. Rủi ro hợp đồng thông minh — một lỗi nhỏ trong mã có thể khiến bạn mất sạch. Thêm nữa là thao túng thị trường, các cá nhân lớn hoặc sàn có thể dùng tin giả để tạo FOMO và “bẫy” nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Đây là lý do dù vốn hóa thị trường vượt 1 nghìn tỷ USD, tiền mã hóa vẫn được xem là “đầu tư rủi ro cao”.

Ưu điểm và nhược điểm, không phải trắng hoặc đen

Điểm mạnh:

• Không cần trung gian ngân hàng, chuyển tiền trực tiếp P2P
• Không có điểm yếu trung tâm, giảm thiểu rủi ro như khủng hoảng tài chính 2008
• Có thể sinh lợi qua staking, lãi suất
• Giao dịch nhanh, phí thấp hơn truyền thống

Những rủi ro thực tế:

• Tính ẩn danh dễ bị lợi dụng cho hoạt động phi pháp
• Nhiều dự án “phi tập trung” thực ra tập trung hóa ngầm
• Tham gia đào hoặc xác thực đòi hỏi đầu tư lớn
• Biến động giá cực mạnh, hôm nay 10.000 USD, ngày mai có thể mất một nửa
• Rủi ro an ninh ngoài chuỗi
• Chính sách pháp luật thay đổi có thể làm sụp đổ giá trị

Phần kết

Tiền mã hóa thực sự đại diện cho một hình thái tài chính mới — loại bỏ trung gian, phi tập trung. Về lý thuyết, nó có thể tránh được sự sụp đổ dây chuyền của các tổ chức tài chính lớn. Nhưng thực tế và lý tưởng còn cách xa nhau: từ độ phức tạp kỹ thuật, đến rủi ro pháp lý, rồi thao túng thị trường, bạn cần cân nhắc kỹ trước khi tham gia và xác định rõ khả năng mất tiền.

Tiền mã hóa không phải là mơ ước làm giàu nhanh, mà là tài sản có rủi ro cao, lợi nhuận cao. Có người kiếm được, nhưng cũng nhiều người bị “sập bẫy”. Quyết định là của bạn.