## Tỷ lệ P/E thực sự có tác dụng gì? Bí quyết định giá mà nhà đầu tư cần biết

### Điểm chính

- Tỷ lệ P/E phản ánh số tiền mà các nhà đầu tư sẵn sàng trả cho mỗi đồng lợi nhuận của doanh nghiệp, là công cụ để nhanh chóng đánh giá tài sản bị định giá quá cao hay quá thấp.
- Các loại tỷ lệ P/E khác nhau (tỷ lệ trễ, tỷ lệ tiên đoán, tỷ lệ tuyệt đối, tỷ lệ tương đối) mỗi loại có trọng điểm riêng, cần kết hợp với bối cảnh ngành và tiềm năng tăng trưởng để hiểu.
- Tài sản tiền điện tử hầu hết không áp dụng tỷ lệ P/E, nhưng các nền tảng DeFi do tạo ra doanh thu phí, một số chỉ số đã ở giai đoạn khám phá.

### Tỷ lệ P/E thực sự hữu ích không? "Bộ lọc nhanh" của nhà đầu tư

Khi đầu tư vào cổ phiếu, bạn có thể nghe thấy thuật ngữ "tỷ lệ P/E". Nói một cách đơn giản, đó là **tỷ lệ giữa giá và lợi nhuận** - so sánh giá cổ phiếu của công ty với khả năng kiếm tiền của nó, giúp bạn xác định xem cổ phiếu này có đáng để mua hay không.

Cụ thể tính toán như thế nào? Đó là lấy giá cổ phiếu chia cho lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS). Và lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu là tổng lợi nhuận của doanh nghiệp (sau thuế, sau cổ tức cổ phiếu ưu đãi) chia cho số lượng cổ phiếu lưu hành. Nói cách khác, tỷ lệ P/E cho bạn biết nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi đồng tiền mà doanh nghiệp kiếm được.

### Bốn cách chơi tỷ lệ P/E

Trong thực tế, tỷ lệ P/E có nhiều phiên bản khác nhau, mỗi phiên bản có cách nhìn nhận không giống nhau:

**P/E kiểu trễ**: Dựa trên lợi nhuận thực tế trong 12 tháng qua, phản ánh hiệu suất thực sự của doanh nghiệp, là dữ liệu được trích dẫn phổ biến nhất.

**P/E triển vọng**: Dựa trên dự đoán lợi nhuận trong 12 tháng tới của các nhà phân tích, thể hiện nhiều hơn kỳ vọng của thị trường và thái độ lạc quan.

**Tỷ lệ P/E tuyệt đối**: Công thức đơn giản nhất - giá hiện tại chia cho lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu mới nhất, không so sánh với bất kỳ tham chiếu nào.

**P/E tương đối**: So sánh P/E của doanh nghiệp với mức trung bình của ngành hoặc hiệu suất lịch sử để xem nó đắt hay rẻ.

### Làm thế nào để giải thích số P/E?

Hiểu rõ tỷ lệ P/E là **nhìn vào bối cảnh**. P/E cao có thể có nghĩa là các nhà đầu tư mong đợi lợi nhuận của công ty sẽ tăng trưởng mạnh trong tương lai và sẵn sàng trả giá cho điều đó. Trong khi đó, P/E thấp có thể ngụ ý rằng cổ phiếu bị định giá thấp hoặc công ty đang gặp khó khăn.

Nhưng đây có một lời nhắc nhở quan trọng: cái gì gọi là "cao", cái gì gọi là "thấp", phải xem ngành. Chẳng hạn, các công ty công nghệ thường có tỷ lệ P/E cao hơn nhiều so với các công ty năng lượng vì tiềm năng tăng trưởng lớn. Đây không phải là giá không hợp lý, mà là sự khác biệt trong cách thị trường định giá rủi ro và lợi nhuận của các ngành nghề khác nhau.

### Tại sao các nhà đầu tư lại coi trọng tỷ lệ P/E đến vậy?

Tỷ lệ P/E là công cụ định giá nhanh chóng, đặc biệt phù hợp để so sánh các doanh nghiệp trong cùng một ngành. Chẳng hạn, nếu hai công ty công nghệ, một công ty có P/E cao hơn nhiều so với công ty còn lại, bạn cần phải xem xét: liệu mức chênh lệch này có được hỗ trợ bởi kỳ vọng tăng trưởng mạnh mẽ? Hay có các yếu tố khác?

Nhà đầu tư thường sử dụng P/E để làm vài việc sau:

**Lọc cơ hội**: Sử dụng P/E làm điều kiện lọc, nhanh chóng tìm ra những cổ phiếu có thể bị định giá thấp.

**Lịch sử hồi tố**: So sánh P/E hiện tại của doanh nghiệp với mức độ lịch sử, xem thái độ của thị trường thay đổi như thế nào.

**So sánh ngành**: So sánh P/E của doanh nghiệp với trung bình ngành để đánh giá sức hấp dẫn tương đối.

### Tỷ lệ P/E có nhiều "cái bẫy"

Mặc dù P/E rất hữu ích, nhưng nó còn xa mới hoàn hảo:

**Lợi nhuận âm thì hết hiệu lực**: Khi doanh nghiệp thua lỗ, P/E hoàn toàn không thể tính toán.

**Bỏ qua sự khác biệt về tăng trưởng**: P/E cao có thể tương ứng với tăng trưởng cao, cũng có thể là bong bóng, chỉ nhìn vào tỷ lệ thì không thể hiểu thấu.

**Dễ bị thao túng**: Doanh nghiệp có thể thay đổi phương pháp kế toán để làm cho lợi nhuận trông đẹp hơn.

**Tầm nhìn quá hẹp**: P/E không phản ánh tình hình nợ, chất lượng dòng tiền hoặc các yếu tố tài chính quan trọng khác.

Vì vậy, khi sử dụng P/E, đừng chỉ chú ý đến con số này, mà còn cần xem xét doanh thu, tỷ suất lợi nhuận, tỷ lệ đòn bẩy doanh nghiệp và nhiều dữ liệu đa chiều khác.

### Ngành công nghiệp có sự khác biệt rất lớn, cần tìm đối tượng để so sánh.

Sự biến động P/E của các ngành khác nhau rất lớn, tại sao lại như vậy? Bởi vì rủi ro và kỳ vọng tăng trưởng khác nhau.

**Ngành công nghệ** thường có P/E cao hơn, vì các nhà đầu tư chú trọng đến tiềm năng tăng trưởng của nó.

**Ngành dịch vụ công** có tỷ lệ P/E thấp hơn vì lợi nhuận ổn định và có thể dự đoán, tăng trưởng tương đối chậm.

Nếu so sánh P/E của công ty công nghệ với công ty tiện ích, bạn sẽ đưa ra kết luận hoàn toàn sai lầm.

### Tài sản tiền điện tử có thể sử dụng P/E không?

Đây là một câu hỏi thường gặp. Câu trả lời là: **Thông thường không**.

Tỷ lệ P/E được thiết kế cho các doanh nghiệp có báo cáo lợi nhuận rõ ràng. Nhưng hầu hết các tài sản tiền điện tử không có báo cáo tài chính như doanh nghiệp, vì vậy P/E không có chỗ đứng.

**Nhưng DeFi thì khác**. Một số nền tảng DeFi thu phí từ giao dịch và cho vay của người dùng, những khoản phí này giống như lợi nhuận doanh nghiệp. Vì vậy, các nhà phân tích đang thử nghiệm các chỉ số tương tự như P/E để đánh giá giá trị của token DeFi - chẳng hạn như sử dụng giá token để đối chiếu với doanh thu hàng năm của nền tảng. Những phương pháp này vẫn đang ở giai đoạn khám phá ban đầu và chưa được áp dụng rộng rãi, nhưng cho thấy các khái niệm tài chính đang thích ứng với hệ sinh thái tiền điện tử.

### Tóm tắt

Tỷ lệ P/E là công cụ định giá cổ phiếu cổ điển, thông qua việc so sánh giá cả với khả năng sinh lợi, giúp các nhà đầu tư đánh giá xem cổ phiếu có được định giá hợp lý hay không. Mặc dù nó không phải là chỉ số hoàn hảo và không nên được sử dụng một cách cô lập, nhưng nó có giá trị như một điểm khởi đầu. Kết hợp với bối cảnh ngành, triển vọng tăng trưởng và các chỉ số tài chính khác, tỷ lệ P/E có thể trở thành tham khảo quan trọng cho quyết định đầu tư của bạn.