ROI投資報酬率深度解讀：從小白到高手的實戰指南

Nhà đầu tư mới cần biết: Lợi tức đầu tư thực sự là gì

Vẫn còn dùng “lợi nhuận có tốt không” để đánh giá hiệu quả đầu tư? Thì đã lỗi thời rồi. Các nhà đầu tư chuyên nghiệp đã sử dụng hệ thống đánh giá Lợi tức đầu tư (ROI) này rồi.

Lợi tức đầu tư, đơn giản là câu chuyện bạn kiếm được bao nhiêu đồng từ 100 đồng. Định nghĩa chuyên nghiệp hơn là: thể hiện dưới dạng phần trăm tỷ lệ lợi nhuận đầu tư so với vốn bỏ ra. Dù là cá nhân chơi cổ phiếu, đánh giá lợi nhuận dự án của công ty, hay phân tích ROI quảng cáo, chỉ số này đều là đồng tiền cứng để đo khả năng sinh lời.

Công thức ROI đơn giản nhất

Đừng bị sợ bởi các công thức phức tạp, cốt lõi của ROI rất rõ ràng:

ROI = (Lợi nhuận ròng ÷ Vốn đầu tư) × 100%

Trong đó lợi nhuận ròng = Tổng thu nhập - Tổng chi phí. Nói cách khác, số tiền bạn kiếm được chia cho số tiền ban đầu bỏ ra, rồi nhân 100 là ra ROI.

Ví dụ đơn giản nhất: Mua cổ phiếu với 100 triệu, bán ra được 130 triệu, thì lợi tức đầu tư = (130-100) ÷ 100 × 100% = 30%.

Nhưng thực tế đầu tư không đơn giản vậy. Tổng chi phí thực sự bao gồm vốn, phí giao dịch, thuế phí và mọi khoản chi tiêu khác; tổng thu nhập gồm chênh lệch giá bán cộng tất cả cổ tức. Không thiếu thứ nào.

Tính ROI trong 3 tình huống thực chiến

Đầu tư cổ phiếu: Đừng quên cổ tức và phí giao dịch

Giả sử bạn mua 1000 cổ với giá 10 USD/cổ, sau 1 năm bán với giá 12.5 USD, còn nhận cổ tức 500 USD, phí giao dịch 125 USD. Vậy lợi tức đầu tư của bạn là bao nhiêu?

Tổng thu nhập = 12.5×1000 + 500 = 13,000 USD
Tổng chi phí = 10×1000 + 125 = 10,125 USD
Lợi nhuận ròng = 13,000 - 10,125 = 2,875 USD
Lợi tức đầu tư = (2,875 ÷ 10,000) × 100% = 28.75%

Đây là lý do tại sao chọn nhà môi giới phí thấp rất quan trọng — phí giao dịch ăn hết từng đồng lợi nhuận của bạn chính là ROI của bạn.

Quảng cáo thương mại điện tử: ROI và ROAS đừng nhầm lẫn

ROI mà dân thương mại điện tử hay nói thực ra thường không phải là ROI đúng nghĩa, mà là ROAS (Tỷ lệ lợi nhuận trên chi phí quảng cáo). Hai chỉ số này khác nhau chỗ nào?

Giả sử chi phí sản phẩm 100 USD, giá bán 300 USD, bạn bỏ 500 USD quảng cáo để bán được 10 sản phẩm:

Cách tính ROI = [300×10 - (100×10+500)] ÷ (100×10+500) = 1000÷1500 = 66.7%

Cách tính ROAS = (300×10) ÷ 500 = 3000÷500 = 600%

Sự khác biệt nằm ở chỗ này: ROI đo lường tỷ lệ lợi nhuận, ROAS đo lường bội số doanh thu. ROAS chỉ xem chi phí quảng cáo mang lại bao nhiêu doanh thu, không quan tâm đến chi phí sản phẩm. Người làm sai hai khái niệm này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư.

Đầu tư dự án: Hiểu sức mạnh của tỷ lệ lợi nhuận hàng năm

Cùng một ROI 100%, mất 2 năm để kiếm được, hay mất 5 năm mới đủ, hiệu quả đầu tư hoàn toàn khác nhau. Lúc này cần dùng tỷ lệ lợi nhuận hàng năm (Annualized ROI):

ROI hàng năm(%) = [(Tổng lợi nhuận)+1(^)1/ số năm( - 1] × 100%

Ví dụ so sánh: Dự án A trong 2 năm kiếm 100%, dự án B trong 4 năm kiếm 200%, nên chọn ai?

ROI hàng năm của dự án A = [)1+1(^)1/2( - 1] × 100% = 41.4%
ROI hàng năm của dự án B = [)2+1(^)1/4( - 1] × 100% = 31.6%

Cùng nhìn tổng ROI, B cao hơn. Nhưng theo số liệu hàng năm, A hiệu quả hơn về thời gian. Đó chính là sức mạnh thực sự của tỷ lệ lợi nhuận hàng năm.

ROI, ROA, ROE: Ba chiến binh trong đánh giá công ty

Nhiều người nhầm lẫn ba chỉ số này, thực ra chúng đánh giá các khía cạnh hoàn toàn khác nhau:

• ROI (Lợi tức đầu tư) = Lợi nhuận ròng ÷ Tổng vốn đầu tư. Đo khả năng tạo lợi nhuận của doanh nghiệp dựa trên toàn bộ vốn đầu tư.
• ROA (Lợi nhuận trên tài sản) = Lợi nhuận ròng ÷ Tổng tài sản. Đo khả năng sinh lời của tất cả tài sản (kể cả vay nợ).
• ROE (Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu) = Lợi nhuận ròng ÷ Vốn chủ sở hữu. Đo khả năng sinh lời của tiền của cổ đông.

Một công ty có tài sản 100 triệu, trong đó vay 50 triệu, vốn cổ đông 50 triệu. Đầu tư dự án 10 triệu, kiếm 20 triệu, lợi nhuận cả năm là 150 triệu:

• ROI dự án = )20-10### ÷ 10 = 100%
• ROA của công ty = 150 ÷ 100 = 150%
• ROE của công ty = 150 ÷ 50 = 300%

Chú ý ROE cao nhất — vì nó chỉ tính phần của cổ đông, rủi ro và lợi nhuận đều được nhân đôi.

Làm thế nào để tối ưu ROI một cách đáng tin cậy

Từ công thức ROI, muốn tăng lợi nhuận chỉ có hai cách: tăng lợi nhuận hoặc giảm chi phí.

Nhưng trong thực tế, nhiều người tối ưu chỉ là chút ít. Chọn cổ phiếu trả cổ tức cao + nhà môi giới phí thấp có thể tiết kiệm chút chi phí, nhưng không phải là chiến lược chính. Cách trực tiếp nhất là chọn các loại hình đầu tư có ROI cao.

Thông thường, thứ tự ROI các loại hình đầu tư là:

Tiền điện tử & ngoại hối > Cổ phiếu > Chỉ số & Quỹ > Trái phiếu

ROI cao đi kèm rủi ro cao, đó là chân lý muôn thuở. Vì vậy, khi theo đuổi lợi nhuận cao, còn phải xem biến động, định giá và các chỉ số rủi ro khác.

Ví dụ, một đồng tiền điện tử và cổ phiếu có tỷ lệ biến động là 7:3, thì tỷ lệ phân bổ vốn có thể đảo ngược thành 3:7, dùng phương pháp định lượng cân bằng rủi ro và lợi nhuận. Hoặc khi chọn chỉ số, chỉ số A có PE phần trăm (vị trí định giá lịch sử) là 70%, chỉ số B là 50%, thì B rủi ro thấp hơn, tiềm năng lớn hơn.

Ai phù hợp theo đuổi đầu tư ROI cao

Hợp đồng chênh lệch CFD là trò chơi ngắn hạn. Vốn ký quỹ chỉ cần 20%, với 10.000 USD có thể giao dịch vị thế cổ phiếu trị giá 50.000 USD. Giả sử kiếm được 500 USD, ROI lập tức tăng 25%. Nhưng đòn bẩy cao cũng đồng nghĩa rủi ro gấp nhiều lần, không dành cho người mới.

Giao dịch ngoại hối ký quỹ lợi nhuận có thể vượt 30%, giao dịch 24/24, nhưng yêu cầu kinh nghiệm cao. Phải thiết lập dừng lỗ, chốt lời hợp lý.

Vàng là tài sản phòng hộ, có chức năng giữ giá trị và tăng trưởng. Năm 2019, giá vàng tăng 18.4%, đạt mức cao nhất trong 8 năm, là lựa chọn tốt trong thời kỳ bất ổn kinh tế.

Thị trường chứng khoán phát triển ổn định nhất. Dữ liệu hơn 200 năm của Mỹ cho thấy trung bình lợi nhuận đầu tư hàng năm vượt 12%. Định giá thấp, cổ tức cao, chính sách hỗ trợ đều là điểm hấp dẫn.

Ba cái bẫy của ROI cần cảnh giác

Bẫy 1: Bỏ qua yếu tố thời gian

Dự án X ROI 25%, dự án Y ROI 15%, X có tốt hơn không? Không hẳn. Nếu X mất 5 năm mới xong, Y chỉ 1 năm, kết quả hoàn toàn ngược lại. Khi so sánh đầu tư, nhất định phải dùng ROI hàng năm chứ không phải tổng ROI.

Bẫy 2: ROI cao che giấu rủi ro cao

Đường cong ROI tăng thẳng đứng có thể ẩn chứa vực thẳm phía sau. Chỉ nhìn vào số ROI mà không xem biến động, nhà đầu tư có thể thua lỗ trong năm đầu, rồi bị buộc phải cắt lỗ. Lợi nhuận và rủi ro luôn đi đôi.

Bẫy 3: Không tính đầy đủ chi phí dẫn đến đánh giá quá cao lợi nhuận

Khi đánh giá đầu tư bất động sản, nếu chỉ tính chênh lệch giá bán, bỏ qua lãi vay, thuế nhà đất, bảo hiểm, phí bảo trì, ROI sẽ bị thổi phồng. Tất cả chi phí ẩn đều phải tính vào.

Lợi tức đầu tư là chỉ số cứng, nhưng không phải là tất cả. Kết hợp ROI hàng năm, đánh giá rủi ro, phân tích định giá mới giúp ra quyết định đầu tư chính xác và khoa học.