Hiểu rõ dòng tiền thực sự: không chỉ là những con số hiển thị ở dòng cuối cùng

Hầu hết các nhà đầu tư thường chú trọng vào báo cáo lợi nhuận ròng hơn, nhưng thực tế dòng tiền (cash flow) là mạch sống thúc đẩy hoạt động của công ty. Tiền mặt chảy vào và chảy ra là biểu hiện cho thấy công ty có đủ thanh khoản để tiếp tục hoạt động hay không. Báo cáo dòng tiền không chỉ là những con số ở dòng cuối cùng, mà còn là câu chuyện thể hiện khả năng thực sự của công ty.

Dòng tiền khác gì so với các báo cáo tài chính khác

Có ba báo cáo chính trong tài chính, mỗi báo cáo kể một câu chuyện khác nhau:

Bảng cân đối kế toán (Balance Sheet) là một bức tranh chụp trạng thái tài chính tại một thời điểm. Nó cho biết “Ngày hôm nay, công ty có bao nhiêu tài sản và nợ phải trả”, giống như chụp hình công ty lúc đó, nhưng không nói rõ nguồn gốc hoặc nơi đi của tiền.

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Income Statement) thể hiện kết quả hoạt động trong một khoảng thời gian nhất định, ví dụ năm nay công ty lãi bao nhiêu. Tuy nhiên, vấn đề là “lãi” trong báo cáo này không phải lúc nào cũng là tiền mặt. Công ty có thể báo lãi nhưng chưa nhận được tiền thật.

Báo cáo dòng tiền (Cash Flow Statement) mới là câu chuyện thực sự, thể hiện chính xác số tiền mặt thực sự công ty nhận vào bao nhiêu và đã chi ra bao nhiêu, dù là từ bán hàng, đầu tư hay vay mượn.

Dòng tiền là gì?

Báo cáo dòng tiền là trái tim của phân tích cơ bản, vì nó thể hiện luồng tiền thật trong công ty. Dòng tiền di chuyển qua ba kênh chính:

1. Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (Operating Cash Flow)

Đây là phần mà nhà đầu tư cần chú ý. Công ty nhận tiền từ bán sản phẩm, dịch vụ, hoa hồng, v.v., và phải trả cho chi phí sản xuất, lương nhân viên, thuế, và các chi phí vận hành hàng ngày.

Nếu dòng tiền từ hoạt động kinh doanh dương và tăng trưởng, điều đó có nghĩa là công ty thực sự tạo ra doanh thu từ hoạt động cốt lõi, không chỉ là một khoản tiền một lần.

2. Dòng tiền từ hoạt động đầu tư (Investing Cash Flow)

Phần này cho biết công ty dùng tiền để đầu tư vào bất động sản, thiết bị hoặc chứng khoán. Công ty cũng có thể thu tiền từ việc bán các tài sản này.

Dòng tiền từ hoạt động đầu tư thường âm (chi phí lớn), điều này là tốt vì thể hiện công ty đang đầu tư để phát triển. Tuy nhiên, nếu dòng này liên tục dương, có thể là công ty đang bán tài sản, điều không bền vững.

3. Dòng tiền từ hoạt động tài chính (Financing Cash Flow)

Phần này thể hiện tiền thu từ phát hành cổ phiếu mới, vay nợ, và tiền trả nợ hoặc mua lại cổ phiếu.

Dòng tiền từ hoạt động tài chính âm (trả nợ) cho thấy công ty có khả năng trả nợ tốt. Ngược lại, nếu liên tục dương, có thể công ty đang phụ thuộc quá nhiều vào vay mượn.

Dựng hình đẹp của báo cáo dòng tiền như thế nào?

Có nhiều tiền mặt không hẳn đã tốt. Công ty thực sự mạnh là công ty biết sử dụng tiền mặt đó một cách hiệu quả.

Điểm cần chú ý:

• Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh phải dương và tăng trưởng đều đặn, cho thấy doanh thu đến từ hoạt động thực sự.
• Dòng tiền từ hoạt động đầu tư nên âm ở mức hợp lý (khoảng 20-30% của dòng tiền từ hoạt động kinh doanh), thể hiện việc đầu tư vào máy móc, công nghệ.
• Dòng tiền từ hoạt động tài chính nên âm và tăng dần (mức âm tăng), cho thấy công ty đang trả nợ và không quá phụ thuộc vay mượn.

Thuật ngữ “Free Cash Flow” (Tiền mặt tự do) là điều cần chú ý. Nó bằng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh trừ đi dòng tiền từ hoạt động đầu tư. Con số này cho biết công ty còn bao nhiêu tiền mặt để mở rộng, trả cổ tức hoặc mua lại cổ phiếu.

Học hỏi từ ví dụ Microsoft

Xem báo cáo dòng tiền của Microsoft từ 2020-2023:

Công ty báo cáo dòng tiền từ hoạt động kinh doanh tăng từ 60 tỷ USD lên 87 tỷ USD, rất tốt vì thể hiện doanh thu thực sự đến từ bán hàng và dịch vụ.

Dòng tiền từ hoạt động đầu tư của Microsoft âm khoảng 20-25 tỷ USD mỗi năm (khoảng 25-30% của dòng tiền từ hoạt động kinh doanh), thể hiện việc đầu tư đều đặn vào thiết bị và công nghệ, trong đó có hạ tầng đám mây để hỗ trợ tăng trưởng dài hạn.

Điều thú vị là dòng tiền từ hoạt động tài chính của Microsoft âm khoảng 40-50 tỷ USD mỗi năm, chủ yếu do mua lại cổ phiếu (share buyback), là cách công ty trả lại lợi ích cho cổ đông.

Kết quả, dòng tiền tự do của Microsoft khoảng 60-65 tỷ USD mỗi năm, thể hiện vị thế tài chính vững mạnh. Số tiền còn lại cho thấy Microsoft có khả năng đầu tư, hỗ trợ tăng trưởng và trả cổ tức cùng lúc.

Kết luận

Phân tích dòng tiền không khó, nhưng cần hiểu rằng cash flow là tiền thật, không phải con số ở dòng cuối cùng. Nhà đầu tư cần xem cả ba kênh: hoạt động kinh doanh, đầu tư, và tài chính để đánh giá khả năng tồn tại và phát triển của công ty.

Một bộ ba lý tưởng là: Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh mạnh, dòng tiền từ đầu tư đều đặn để phát triển, và dòng tiền từ tài chính âm thể hiện công ty đang trả nợ tốt, không phụ thuộc quá nhiều vay mượn.

Khi mở báo cáo dòng tiền, bạn đã biết cần chú ý điều gì và hiểu rõ con số đó phản ánh điều gì về bệnh trạng, triệu chứng và tiềm năng thực sự của công ty.