Con đường kiếm lợi trong bối cảnh lạm phát: Nhà đầu tư làm thế nào để nắm bắt quy tắc vàng trong phân bổ tài sản

Khi Ngân hàng Trung ương liên tục công bố tăng lãi suất, khi nhãn mác giá cả hàng hóa trong siêu thị liên tục tăng, nhiều nhà đầu tư bắt đầu cảm thấy lo lắng — lạm phát thực sự có ý nghĩa gì? Nó sẽ thay đổi chiến lược đầu tư của chúng ta như thế nào?

Thực tế, lạm phát không chỉ là rủi ro mà còn là cơ hội. Chìa khóa nằm ở việc hiểu cơ chế hoạt động của nó, chọn đúng phân bổ tài sản.

Bản chất của lạm phát: Tại sao đầu tư hiện nay lại đặc biệt quan trọng?

Hãy cùng phân tích định nghĩa cốt lõi của lạm phát. Nói đơn giản, lạm phát là một giai đoạn giá cả liên tục tăng, dẫn đến sức mua của tiền mặt giảm — tiền của bạn bị co lại. Chỉ số đo lường hiện tượng này phổ biến nhất là CPI (Chỉ số giá tiêu dùng).

Nhưng vấn đề sâu xa hơn là: Tại sao lại xuất hiện lạm phát?

Kinh tế học cho chúng ta biết, nguyên nhân căn bản của lạm phát là lượng tiền lưu thông vượt quá quy mô của nền kinh tế, quá nhiều tiền đuổi theo quá ít hàng hóa. Sự mất cân bằng này có thể xuất phát từ các hướng sau:

Kích thích cầu: Khi người dân tăng nhu cầu đối với hàng hóa, giá hàng hóa theo đó tăng, lợi nhuận doanh nghiệp tăng. Doanh nghiệp kiếm được nhiều tiền hơn tiếp tục chi tiêu, đầu tư, thúc đẩy nhu cầu, tạo thành chu kỳ tích cực. Loại lạm phát dựa trên cầu này dù đẩy giá lên, vẫn mang lại tăng trưởng GDP — các chính phủ đều coi đó là điều tích cực để phát triển.

Tăng chi phí: Giá nguyên vật liệu hoặc năng lượng tăng vọt cũng có thể gây ra lạm phát. Trong cuộc xung đột Nga-Ukraine năm 2022, nguồn cung năng lượng châu Âu bị gián đoạn, giá dầu khí tăng gấp 10 lần, CPI của khu vực Euro vượt 10% — mức cao kỷ lục. Loại lạm phát do chi phí này sẽ làm giảm tổng sản lượng, dẫn đến giảm GDP.

Phát hành tiền quá mức: Chính phủ in tiền không kiểm soát tất nhiên dẫn đến lạm phát phi mã. Ở Đài Loan những năm 1950, đã từng có tình trạng 8 triệu đồng pháp đổi được 1 USD.

Dự đoán tự thực hiện: Khi mọi người kỳ vọng giá hàng hóa sẽ tăng trong tương lai, họ sẽ mua sắm trước, yêu cầu tăng lương, các doanh nghiệp cũng tăng giá theo, tạo thành vòng xoáy lạm phát. Đây là lĩnh vực Ngân hàng Trung ương đặc biệt chú trọng kiểm soát.

Lựa chọn của Ngân hàng Trung ương: Tăng lãi suất thay đổi cục diện đầu tư

Đối mặt với lạm phát cao, Ngân hàng Trung ương thường dùng biện pháp tăng lãi suất. Tăng lãi suất nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực chất là định hình lại toàn bộ hệ sinh thái đầu tư.

Sau khi tăng lãi suất, vay mượn trở nên đắt đỏ hơn. Trước đây lãi suất vay 1%, giờ tăng lên 5%, vay 100 triệu cùng một khoản vay, lãi hàng năm từ 1 triệu tăng thành 5 triệu. Người dân không còn muốn vay để tiêu dùng nữa, thay vào đó gửi tiền vào ngân hàng. Nhu cầu thị trường giảm, các doanh nghiệp buộc phải giảm giá để kích thích bán hàng, cuối cùng giá cả giảm xuống, lạm phát được kiểm soát.

Nhưng cái giá phải trả là gì? Nhu cầu của doanh nghiệp giảm, kế hoạch tuyển dụng thu hẹp, tỷ lệ thất nghiệp tăng. Tăng trưởng kinh tế chậm lại, thậm chí rơi vào suy thoái. Đó là lý do tại sao tăng lãi suất là “biện pháp cuối cùng” của Ngân hàng Trung ương — nó có thể ngăn chặn lạm phát nhưng cũng có thể gây tổn hại toàn bộ nền kinh tế.

Nhận thức then chốt: Lạm phát vừa phải có lợi cho bạn

Có một thực tế phản trực giác: Lạm phát vừa phải 2%-3% thực ra là tốt cho sức khỏe nền kinh tế.

Khi mọi người kỳ vọng hàng hóa sẽ đắt hơn trong tương lai, họ sẽ mua sắm trước, thúc đẩy doanh nghiệp mở rộng sản xuất, tăng năng lực kinh tế. Trung Quốc vào đầu những năm 2000 là minh chứng — CPI từ 0 tăng lên 5%, cùng lúc đó GDP tăng trưởng từ 8% vọt lên hơn 10%.

Ngược lại, Nhật Bản là ví dụ tiêu cực. Sau bong bóng kinh tế những năm 1990, Nhật rơi vào giảm phát (CPI âm), người dân chỉ muốn tiết kiệm, không muốn tiêu dùng, GDP tăng trưởng âm, bắt đầu cho “30 năm mất mát”.

Chính vì vậy, các ngân hàng trung ương lớn như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản đều đặt mục tiêu lạm phát trong khoảng 2%-3%.

Một bí mật khác về lạm phát: Những người có nợ thực ra lại là người hưởng lợi.

Lạm phát làm tiền mặt mất giá, nhưng nếu bạn là người đi vay thì tình hình lại khác. 20 năm trước, bạn vay 1 triệu để mua nhà, trong bối cảnh lạm phát 3% mỗi năm, sau 20 năm khoản nợ này chỉ còn giá trị khoảng 550 nghìn — bạn chỉ cần trả một nửa số tiền ban đầu. Đây cũng là lý do tại sao trong thời kỳ lạm phát cao, những người dùng đòn bẩy để mua cổ phiếu, bất động sản, vàng… lại có lợi nhuận lớn nhất.

Lạm phát cao ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán: Từ rủi ro đến cơ hội

Nhiều người lo lắng rằng lạm phát cao sẽ phá hủy thị trường chứng khoán, nhưng sự thật phức tạp hơn nhiều: khi lạm phát thấp, thị trường thuận lợi, khi lạm phát cao lại gây áp lực.

Trong môi trường lạm phát thấp, thanh khoản thị trường dồi dào, dòng tiền chảy vào cổ phiếu, đẩy giá cổ phiếu tăng. Ngược lại, khi lạm phát tăng vọt, Ngân hàng Trung ương tăng lãi suất, chi phí vay vốn của doanh nghiệp tăng, định giá cổ phiếu bị đè nén.

Năm 2022, thị trường Mỹ là ví dụ điển hình: CPI tăng 9.1% so với cùng kỳ, mức cao nhất trong 40 năm, Fed đã tăng lãi suất 7 lần trong một năm, tổng cộng 425 điểm cơ bản, lãi suất từ 0.25% tăng lên 4.5%. Kết quả là chỉ số S&P 500 giảm 19%, Nasdaq chủ yếu là các cổ phiếu công nghệ giảm 33%.

Nhưng điều này không có nghĩa là trong thời kỳ lạm phát cao, phải bán sạch cổ phiếu. Dữ liệu lịch sử rõ ràng cho thấy, các cổ phiếu của các công ty năng lượng thường tăng ngược chiều trong thời kỳ lạm phát cao. Năm 2022, nhóm năng lượng của Mỹ mang lại lợi nhuận hơn 60%, trong đó Occidental Petroleum tăng 111%, ExxonMobil tăng 74%.

Tại sao? Các công ty năng lượng hưởng lợi từ việc giá dầu khí tăng, doanh thu tăng bù đắp cho áp lực định giá do tăng lãi suất.

Khung phân bổ tài sản trong môi trường lạm phát

Sau khi hiểu rõ cơ chế của lạm phát, nhà đầu tư nên phản ứng thế nào? Câu trả lời là đa dạng hóa phân bổ tài sản.

Các loại tài sản sau đây có hiệu suất tương đối tốt trong thời kỳ lạm phát cao:

Bất động sản: Trong thời kỳ lạm phát, lượng tiền cung ứng dồi dào, dòng tiền thường chảy vào thị trường bất động sản, đẩy giá nhà tăng.

Kim loại quý (vàng, bạc, v.v.): Giá vàng nghịch biến với lãi suất thực (lãi suất danh nghĩa trừ lạm phát). Lạm phát càng cao, lãi suất thực có thể âm, vàng trở thành tài sản trú ẩn hấp dẫn.

Cổ phiếu: Trong ngắn hạn phân hóa rõ rệt, nhưng về dài hạn, lợi nhuận thường vượt lạm phát, đặc biệt là các ngành chống chu kỳ như năng lượng, y tế.

Ngoại tệ (như USD): Trong thời kỳ lạm phát cao, Fed theo đuổi chính sách thắt chặt, USD tăng giá, trở thành công cụ phòng chống lạm phát hiệu quả.

Một phương án phân bổ khả thi là: phân chia đều vốn vào ba loại tài sản — 33% cổ phiếu (đặc biệt là cổ phiếu năng lượng), 33% vàng, 33% USD. Như vậy, vừa tận dụng tiềm năng tăng trưởng của cổ phiếu, vừa khai thác tính giữ giá của vàng và khả năng tăng giá của USD, đồng thời phân tán rủi ro hiệu quả.

Thao tác thực chiến: Làm thế nào để xây dựng danh mục đa dạng nhanh chóng

Lý thuyết hoàn hảo, nhưng thực thi thường là điểm nghẽn. Phương pháp truyền thống cần mở nhiều tài khoản tại các sàn chứng khoán, sàn phái sinh, thủ tục phức tạp. Hợp đồng chênh lệch (CFD) cung cấp giải pháp toàn diện.

Thông qua nền tảng CFD, nhà đầu tư có thể giao dịch cổ phiếu, vàng, ngoại hối, tiền kỹ thuật số trong cùng một tài khoản, đòn bẩy có thể lên tới 200 lần, giảm thiểu chi phí giao dịch.

Ví dụ, đầu tư vàng với đòn bẩy 100 lần, nhà đầu tư chỉ cần 19 USD là có thể kiểm soát một vị thế vàng tiêu chuẩn, rất phù hợp với nhà đầu tư nhỏ lẻ. Các thao tác đầu tư USD Index hay cổ phiếu năng lượng như ExxonMobil cũng tương tự, chỉ cần nhập mã vào ô tìm kiếm để nhanh chóng mở vị thế.

Tóm lại

Lạm phát là trạng thái bình thường của kinh tế hiện đại, không phải là điều bất thường. Lạm phát thấp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, lạm phát cao cần Ngân hàng Trung ương can thiệp. Tăng lãi suất có thể kiểm soát lạm phát, nhưng cũng có thể gây suy thoái.

Là nhà đầu tư, điều quan trọng không phải sợ lạm phát, mà là hiểu cơ chế của nó, chọn đúng phân bổ tài sản. Trong môi trường lạm phát, danh mục đa dạng gồm cổ phiếu, vàng, USD có thể phòng chống rủi ro hiệu quả, đồng thời nắm bắt cơ hội tăng trưởng.

Hãy nhớ: Trong thời kỳ lạm phát, phân bổ tài sản đúng đắn quyết định bạn là người bị động chịu giảm giá trị hay chủ động kiếm lợi nhuận.