Hướng Dẫn So Sánh: VAN vs TIR - Công Cụ Cần Thiết để Đánh Giá Đầu Tư

Khi các nhà đầu tư đối mặt với các quyết định quan trọng về nơi đặt vốn của họ, hai chỉ số tài chính nổi bật như các tham chiếu chính: giá trị hiện tại ròng (VAN) và tỷ suất sinh lời nội bộ (TIR). Mặc dù cả hai phương pháp đều cho phép xác định xem một khoản đầu tư có xứng đáng hay không, nhưng thường xuyên tạo ra các kết luận mâu thuẫn có thể gây nhầm lẫn ngay cả cho các nhà phân tích có kinh nghiệm. Một dự án có thể thể hiện giá trị hiện tại ròng cao hơn nhưng tỷ lệ sinh lời nội bộ thấp hơn so với lựa chọn thay thế, điều này đòi hỏi phân tích chi tiết để đưa ra quyết định chính xác.

Hiểu về Giá Trị Hiện Tại Ròng (VAN)

VAN hoạt động như một thước đo lợi nhuận thực mà một khoản đầu tư sẽ tạo ra. Cụ thể, nó tính xem dự án sẽ tạo ra bao nhiêu tiền theo giá trị hiện tại sau khi trừ đi tất cả các dòng tiền dự kiến và khoản đầu tư ban đầu.

Phương pháp này đơn giản: dự báo các khoản thu nhập và chi phí trong tương lai, chọn một tỷ lệ chiết khấu phản ánh chi phí cơ hội của vốn, và cập nhật tất cả các dòng tiền về thời điểm hiện tại. Nếu kết quả cuối cùng là dương, khoản đầu tư đó khả thi về mặt kinh tế.

Cấu trúc tính VAN

Biểu thức toán học định nghĩa nó là:

VAN = (Dòng tiền kỳ 1 / (1 + Chiết khấu)^1) + (Dòng tiền kỳ 2 / (1 + Chiết khấu)^2) + … + (Dòng tiền kỳ N / (1 + Chiết khấu)^N) - Đầu tư ban đầu

Trong đó, tỷ lệ chiết khấu thể hiện lợi nhuận tối thiểu yêu cầu, dòng tiền là các khoản thu nhập và chi phí ròng dự kiến, và khoản đầu tư ban đầu là số tiền bỏ ra tại thời điểm ban đầu.

Các trường hợp ứng dụng thực tế

Tình huống 1: Dự án có lợi nhuận

Một công ty xem xét đầu tư 10.000 USD vào một dự án sẽ tạo ra 4.000 USD hàng năm trong năm năm. Với tỷ lệ chiết khấu 10%, các tính toán giá trị hiện tại là:

• Năm 1: 3.636,36 USD
• Năm 2: 3.305,79 USD
• Năm 3: 3.005,26 USD
• Năm 4: 2.732,06 USD
• Năm 5: 2.483,02 USD

VAN kết quả là 2.162,49 USD cho thấy khoản đầu tư sẽ tạo ra lợi nhuận thực sau khi hoàn vốn ban đầu.

Tình huống 2: Dự án không có lợi nhuận

Một khoản đầu tư 5.000 USD vào một công cụ tài chính hứa hẹn trả 6.000 USD sau ba năm với lãi suất hàng năm 8%. Giá trị hiện tại của khoản thanh toán tương lai đó là 4.774,84 USD, tạo ra VAN là -225,16 USD. Số âm này cảnh báo rằng các khoản thu nhập dự kiến không đủ để bù đắp khoản chi ban đầu.

Tỷ suất sinh lời nội bộ (TIR): Lợi nhuận thể hiện bằng phần trăm

Trong khi VAN định lượng lợi nhuận bằng tiền tuyệt đối, TIR chuyển đổi lợi nhuận của một khoản đầu tư thành phần trăm hàng năm. Nó được định nghĩa là tỷ lệ chiết khấu làm cho VAN chính xác bằng 0, tức là điểm hòa vốn giữa số tiền bỏ ra và số tiền thu về.

TIR đặc biệt hữu ích để so sánh các dự án có quy mô khác nhau. Nếu TIR vượt quá lợi nhuận thay thế (như tỷ lệ trái phiếu kho bạc), dự án xứng đáng được xem xét. Ưu điểm chính của nó là thể hiện lợi nhuận theo tỷ lệ tương đối, giúp so sánh trực quan giữa các lựa chọn đầu tư.

Những hạn chế nhà đầu tư cần biết

Hạn chế của VAN

Độ tin cậy của VAN phụ thuộc rất nhiều vào hai ước lượng chủ quan: dòng tiền dự kiến và tỷ lệ chiết khấu đã chọn. Cả hai đều mang tính không chắc chắn cao.

Phương pháp này bỏ qua tính biến động và rủi ro thực của dự án, giả định rằng các dự báo là chính xác. Nó không xem xét khả năng điều chỉnh dự án sau khi bắt đầu (gọi là “tính linh hoạt vận hành”). Ngoài ra, không phân biệt giữa các dự án nhỏ và lớn, có thể ưu tiên các khoản đầu tư lớn hơn so với các dự án nhỏ hơn. Lạm phát cũng không được tích hợp rõ ràng trong phân tích.

Dù có những hạn chế này, VAN vẫn là công cụ tiêu chuẩn trong thực tiễn doanh nghiệp vì cung cấp kết quả bằng tiền, cho phép so sánh trực tiếp và dễ tiếp cận đối với phần lớn người dùng.

Hạn chế của TIR

TIR gặp phải các thách thức phương pháp riêng. Trong các dự án có dòng tiền không đều hoặc không theo quy luật (như khi có lỗ sau lợi nhuận), có thể xuất hiện nhiều tỷ lệ TIR khác nhau, gây khó khăn trong việc diễn giải.

Nó giả định rằng các dòng tiền dương được tái đầu tư với cùng tỷ lệ lợi nhuận của dự án, điều này hiếm khi xảy ra trong thực tế. Không phản ánh đầy đủ cách lạm phát làm xói mòn giá trị của tiền trong tương lai. Ngoài ra, mặc dù cung cấp tỷ lệ phần trăm độc lập với quy mô dự án, nhưng tính hữu ích giảm đi khi so sánh các khoản đầu tư có quy mô rất khác nhau.

TIR đáng tin cậy hơn trong các bối cảnh dòng tiền đều đặn và dự đoán được, đặc biệt phù hợp để so sánh lợi nhuận tương đối giữa các lựa chọn tương tự.

Các câu hỏi thường gặp về VAN và TIR

Điều gì xảy ra khi VAN và TIR đưa ra các tín hiệu mâu thuẫn?
Ưu tiên VAN. Nếu dòng tiền rất biến động hoặc tỷ lệ chiết khấu có vấn đề, việc xem xét lại các giả định này là rất quan trọng. Điều chỉnh tỷ lệ chiết khấu để phản ánh tốt hơn hồ sơ rủi ro của dự án có thể giải quyết mâu thuẫn rõ ràng này.

Các chỉ số nào khác bổ sung cho các phân tích này?
ROI (Lợi tức trên đầu tư), thời gian hoàn vốn (payback), Chỉ số sinh lời và Chi phí vốn trung bình có trọng số hoạt động như các công cụ xác thực bổ sung về tính khả thi của dự án.

Ảnh hưởng của tỷ lệ chiết khấu là gì?
Là yếu tố quyết định. Tỷ lệ cao hơn làm giảm cả VAN và TIR, trong khi tỷ lệ thấp hơn làm tăng chúng. Việc chọn đúng tỷ lệ này là rất quan trọng để phân tích đáng tin cậy.

Làm thế nào để chọn giữa nhiều dự án?
So sánh các giá trị VAN và TIR của từng phương án. Thường thì chọn dự án có VAN cao nhất, miễn là vượt qua các tiêu chí tối thiểu về lợi nhuận và phù hợp với mục tiêu chiến lược.

Những điểm khác biệt cơ bản giữa hai chỉ số

VAN và TIR đo lường các khía cạnh bổ sung nhưng khác nhau của khoản đầu tư. VAN thể hiện giá trị tuyệt đối mà dự án sẽ thêm vào tài sản của nhà đầu tư, đo bằng tiền hiện tại. TIR truyền đạt lợi nhuận phần trăm hàng năm dự kiến đạt được.

Sự phân biệt này có ý nghĩa thực tiễn: VAN ưu tiên các dự án tạo ra giá trị tổng lớn hơn, trong khi TIR có thể nổi bật các khoản đầu tư có lợi nhuận cao tương đối mặc dù tạo ra ít tiền hơn về mặt tuyệt đối.

Cả hai công cụ đều phụ thuộc vào giả định về dòng tiền tương lai và tỷ lệ chiết khấu, mang theo rủi ro vốn có. Vì lý do này, các nhà phân tích thận trọng không chỉ dựa vào một chỉ số duy nhất, mà sử dụng kết hợp để đưa ra các kết luận chính xác hơn.

Các lưu ý thực tiễn để ra quyết định

Trước khi cam kết vốn, nhà đầu tư cần thực hiện các đánh giá toàn diện vượt ra ngoài các con số. Mục tiêu cá nhân, khả năng ngân sách, mức độ chấp nhận rủi ro cá nhân, nhu cầu đa dạng hóa danh mục và tình hình tài chính chung là các yếu tố định hướng cho bất kỳ phân tích tài chính nào.

VAN và TIR là la bàn chỉ hướng, nhưng không thay thế cho sự phán đoán của nhà đầu tư. Kết hợp chúng với phân tích định tính về thị trường, đánh giá cạnh tranh, phân tích độ nhạy và các kịch bản thay thế sẽ tạo ra các quyết định đầu tư vững chắc và có căn cứ hơn.