Đô la Mỹ giảm giá mạnh 1.15% so với Đài Tệ! Ngân hàng trung ương đạt được giao thức với Mỹ, "The Economist" cảnh báo về khủng hoảng tài chính.

Ngân hàng trung ương Đài Loan thông báo đã đạt được nhận thức chung với Bộ Tài chính Hoa Kỳ về chính sách tỷ giá, tỷ giá USD đổi sang TWD đã giảm mạnh 1.15% từ 31.118 và bật lại, vào ngày 17 tháng 11 ghi nhận là 31.17. Ngân hàng trung ương cam kết từ cuối tháng 12, thông tin can thiệp ngoại hối sẽ được công bố với tần suất từ nửa năm một lần thành mỗi quý một lần, nhằm nâng cao tính minh bạch của chính sách. Chuyên mục của “The Economist” ở Anh đã cảnh báo rằng, thặng dư vĩnh viễn lớn của Đài Loan và tỷ giá bị định giá thấp đã nghiêm trọng làm biến dạng cấu trúc kinh tế của Đài Loan.

Ngân hàng trung ương và Mỹ đạt được tỷ giá thỏa thuận ba cam kết

Ngân hàng trung ương Đài Loan đặc biệt làm rõ rằng Bộ Tài chính Hoa Kỳ “không bao giờ yêu cầu đồng New Taiwan Dollar tăng giá” trong quá trình tham vấn. Đồng thời tái khẳng định ba nguyên tắc cốt lõi: không thao túng tỷ giá để đạt được lợi thế cạnh tranh hoặc làm méo mó cán cân thanh toán quốc tế; can thiệp chỉ nên giới hạn trong việc xử lý “biến động quá mức” hoặc “biến động không trật tự” của tỷ giá; can thiệp ngoại hối nên diễn ra theo hai chiều, tránh thao tác tăng giá hoặc giảm giá đơn phương.

Ngân hàng trung ương nhấn mạnh, nội dung tuyên bố chung giữa Đài Loan và Mỹ lần này được thực hiện thông qua nhiều cuộc tham vấn giữa Ngân hàng trung ương và Bộ Tài chính Mỹ, và đã đạt được nhận thức chung. Ngân hàng trung ương không phải là thành viên của nhóm công tác thương mại Đài Mỹ thuộc Văn phòng Điều hành, cũng như không tham gia vào các cuộc đàm phán về thuế quan đối ứng giữa đội ngũ hành chính của chúng tôi và Đại diện Thương mại Mỹ cũng như Bộ Thương mại Mỹ, tuyên bố chung này không liên quan đến các cuộc đàm phán thuế quan đối ứng Đài Mỹ. Sự làm rõ này cố gắng tách rời vấn đề tỷ giá với các cuộc đàm phán thương mại, giảm bớt sự hiểu lầm từ bên ngoài về “Mỹ gây áp lực tăng giá trị”.

Tuy nhiên, sự trùng hợp về thời điểm vẫn gây ra liên tưởng trên thị trường. Việc công bố thỏa thuận tỷ giá giữa Đài Loan và Mỹ diễn ra vào cùng ngày mà The Economist phát hành bài viết chỉ trích, trong khi sự quan tâm của Mỹ đối với thâm hụt thương mại với Đài Loan đã kéo dài nhiều năm. Mặc dù Ngân hàng trung ương tuyên bố rằng phía Mỹ không yêu cầu tăng giá, nhưng cam kết nâng cao tính minh bạch và thực hiện can thiệp hai chiều về cơ bản đã hạn chế không gian của Ngân hàng trung ương trong việc làm giảm giá đồng New Taiwan trong tương lai. Phản ứng của thị trường cũng rất trực tiếp, đồng đô la Mỹ so với đồng Đài tệ đã giảm 1,15% trong một ngày sau khi thỏa thuận được công bố, tạo ra sự biến động lớn nhất trong một ngày gần đây.

Ba nội dung cốt lõi của thỏa thuận tỷ giá giữa Đài Loan và Mỹ

Không thao túng tỷ giá: Cam kết không thao túng tỷ giá để đạt được lợi thế cạnh tranh hoặc làm méo mó cán cân thanh toán quốc tế.

Can thiệp hai chiều: Can thiệp ngoại hối nên được thực hiện hai chiều, tránh việc giảm giá Đài Tệ một cách đơn phương.

Tăng cường tính minh bạch: Kể từ cuối tháng 12, sẽ công bố số tiền can thiệp ngoại hối hàng quý.

Trong một thời gian dài, trước khi Bộ Tài chính Mỹ công bố báo cáo tỷ giá bán niên, Ngân hàng trung ương và bộ này đã tổ chức từ 1 đến 2 cuộc họp thường kỳ và trao đổi ý kiến về các vấn đề như nền kinh tế tổng thể và chính sách tỷ giá. Tuyên bố chung lần này tiếp tục nguyên tắc giao tiếp lâu dài giữa hai bên, phù hợp với thực tiễn của chính sách tỷ giá hiện tại của Ngân hàng trung ương. Cách diễn đạt này cố gắng giảm thiểu tầm quan trọng của thỏa thuận, định hình nó như một kết quả của giao tiếp thường kỳ.

《Kinh tế học》 tiết lộ ba hậu quả của việc đồng Tân Đài tệ bị đánh giá thấp

Bài viết của The Economist chỉ ra rằng Ngân hàng trung ương Đài Loan đã duy trì tỷ giá đồng Đài Loan ở mức thấp trong nhiều năm để tăng cường khả năng cạnh tranh xuất khẩu. Theo chỉ số Big Mac điều chỉnh GDP của The Economist, đồng Đài Loan bị định giá thấp so với đô la Mỹ lên tới 55%, mức cao nhất thế giới. Nhu cầu AI đã thúc đẩy xuất khẩu, làm cho sự mất cân bằng kinh tế này càng gia tăng nhanh chóng. Vào tháng 10 năm 2025, thặng dư thương mại hàng hóa của Đài Loan đạt 31% GDP, tăng gấp bốn lần so với trước đại dịch, đạt mức cao kỷ lục.

Tạp chí “The Economist” chỉ ra ba hệ quả lớn. Đầu tiên là sức mua của người tiêu dùng giảm, kết quả tốt cho ngành xuất khẩu là sức mua thấp được chuyển giao cho người tiêu dùng, người Đài Loan quá biết tiết kiệm, quá ít tiêu dùng. Kể từ năm 1998, tỷ lệ tiêu dùng tư nhân trong GDP đã giảm mạnh 20 điểm phần trăm. “The Economist” cho rằng, chính sách này ban đầu nhằm mục đích làm cho Đài Loan trở nên giàu có, nhưng hiện nay lại tước đi thành quả của người dân bình thường.

Thứ hai là giá nhà tăng vọt, Ngân hàng trung ương nhiều năm qua đã thông qua việc in Đài tệ mới để mua Ngoại hối, khiến hệ thống tài chính dư thừa thanh khoản, lãi suất thấp, đẩy nhanh việc tăng giá nhà. Từ năm 1998 đến nay, giá nhà ở Đài Loan đã tăng gấp bốn lần. Thứ ba là hệ thống tài chính bị buộc phải đặt cược vào tài sản bằng đô la Mỹ, để tiêu hóa thặng dư thường xuyên, chính phủ ngầm chấp thuận cho ngành bảo hiểm nhân thọ Đài Loan đầu tư mạnh vào đầu tư nước ngoài: quy mô đầu tư ra nước ngoài của quỹ bảo hiểm nhân thọ gần 1 nghìn tỷ đô la Mỹ, phần lớn là trái phiếu chính phủ Mỹ. Nhưng điều này đã gây ra sự không phù hợp nghiêm trọng về tiền tệ, vì nợ của các công ty bảo hiểm nhân thọ được định giá bằng Đài tệ, nhưng tài sản chủ yếu được định giá bằng đô la Mỹ, một khi Đài tệ nhanh chóng tăng giá hoặc đô la giảm mạnh, tài sản và nợ có thể mất cân bằng ngay lập tức, thậm chí gây ra khủng hoảng cho ngành bảo hiểm nhân thọ.

《Kinh tế học》 cảnh báo hai rủi ro lớn đang đến gần: Nếu đồng đô la tiếp tục giảm giá, ngành bảo hiểm nhân thọ Đài Loan có thể trở thành rủi ro hệ thống; áp lực thương mại từ Mỹ có thể buộc Đài Loan tăng giá. Kinh tế học còn chỉ ra rằng, Đài Loan không giống như Nhật Bản và Hàn Quốc, đã ký kết thỏa thuận thương mại với chính quyền Trump, rủi ro lớn hơn. Vào tháng 5 năm nay, khi thị trường lo ngại về căng thẳng Mỹ-Đài, Đài tệ đã có lúc tăng giá 9%.

Các yếu tố chính trị và kinh tế gây cản trở cải cách Ngân hàng trung ương

“The Economist” chỉ ra hai yếu tố chính khiến Ngân hàng trung ương không muốn cải cách chính sách tiền tệ. Đầu tiên là áp lực chính trị từ ngành sản xuất xuất khẩu, ngành công nghệ hàng đầu có thể chịu đựng việc đồng tiền tăng giá, nhưng các ngành sản xuất nhỏ dựa vào xuất khẩu với lợi nhuận mỏng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề, những doanh nghiệp này thuê khoảng 70% lao động trong ngành sản xuất, khiến chính phủ không dám dễ dàng cải cách. Báo cáo ước tính: việc đồng mới Đài Loan tăng giá 20% sẽ khiến tỷ suất lợi nhuận hoạt động của TSMC giảm khoảng 8 điểm phần trăm, nhưng vẫn cao hơn Alphabet hoặc Apple.

Thứ hai, quyền lực của Ngân hàng trung ương rất lớn, lợi nhuận khổng lồ từ chính sách tiền tệ đã khiến Ngân hàng trung ương trở thành nguồn tài chính quan trọng của chính phủ. Lợi nhuận của Ngân hàng trung ương đóng góp vào thu nhập của chính phủ là 6%, cao hơn nhiều so với mức trung bình 0.4% của các nước phát triển. Điều này cũng khiến Ngân hàng trung ương có ảnh hưởng lớn về mặt chính trị. Quan sát này tiết lộ kinh tế chính trị đằng sau chính sách tiền tệ của Đài Loan: Ngân hàng trung ương không chỉ là một cơ quan quản lý tiền tệ về mặt kỹ thuật, mà còn là nguồn thu quan trọng cho ngân sách và là trung tâm quyền lực chính trị.

Tuy nhiên, ghi chú bài viết của Chenglap cho rằng “The Economist” thực chất đang khuyến nghị đồng Tân Đài tệ tăng giá, nhưng lập luận lại có phần thiên lệch. Ông chỉ ra rằng, bài viết mô tả “tỷ giá thấp đồng nghĩa với việc đánh thuế lên người tiêu dùng” là một vấn đề nghiêm trọng, nhưng lại bỏ qua việc tăng giá trị đồng tiền cũng sẽ đánh thuế lên nhà sản xuất, và chỉ nhấn mạnh rằng Đài Loan là một nền kinh tế nhập khẩu, nhưng lại tránh né thực tế rằng Đài Loan cũng phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu. Ông cũng lấy ví dụ về sự tăng giá nhà ở toàn cầu từ 2020 đến 2025 để phản bác “The Economist” khi quy kết sự tăng giá nhà ở là do tỷ giá bị định giá thấp, chỉ ra rằng mức tăng giá nhà ở ở Đài Loan gần giống với trung bình thế giới, thậm chí thấp hơn một số quốc gia.

Chenglap cũng cho rằng, “The Economist” thừa nhận rằng 70% việc làm ngành sản xuất của Đài Loan phụ thuộc vào các ngành truyền thống lợi nhuận thấp, nhưng vẫn khẳng định cần phải tăng giá trị đồng tiền, điều này có nghĩa là phải hy sinh các ngành truyền thống. Nếu những người ủng hộ việc tăng giá đồng tiền đồng thời chỉ trích rằng Đài Loan chỉ có ngành công nghệ kiếm tiền, còn các ngành truyền thống thì khó khăn, thì đó là một sự tự mâu thuẫn. Ông còn nghi ngờ việc bài viết chỉ ra “rủi ro của ngành bảo hiểm” và “tránh thuế quan của Trump” là lý do cho việc tăng giá trị đồng tiền, cho rằng lập luận này giống như là động viên cảm xúc hơn là phân tích nghiêm túc.